Dzień Trzech Króli jest wielkim świętem Objawienia Boga światu,

 

Dzień Trzech Króli jest wielkim świętem Objawienia Boga światu,

po grecku zwanym Epifaneją, ustanowionym i obchodzonym już w III wieku

na pamiątkę hołdu, jaki Trzej Królowie - Trzej Mędrcy ze Wschodu, z Indii, Persji i Arabii:

 Kacper, Melchior i Baltazar - złożyli Dzieciątku Jezus.

Pierwsi chrześcijanie w tym właśnie dniu świętowali Boże Narodzenie

 i tradycję tę zachowują dotychczas chrześcijanie obrządku wschodniego,

wyznawcy Prawosławia i greko - katolicy.

  

         Dopiero w końcu IV wieku do liturgii Kościoła Powszechnego

 wprowadzone zostały dwie odrębne uroczystości:

Boże Narodzenie 25 grudnia

i święto Trzech Króli - Objawienia Pańskiego - 6 stycznia.

Zamyka ono cykl uroczystości religijnych - cykl świąteczny Bożego Narodzenia.

  

         W dawnej Polsce ze świętem tym wiązały się różne zwyczaje domowe.

Dzień Trzech Króli, szczodry i święty,

był ostatnim spośród dwunastu szczodrych dni i wieczorów,

był więc dniem poczęstunków, odwiedzin, wręczania sobie drobnych darów.

 Do domów przychodzili różni kolędnicy,

 a wśród nich chłopcy przebrani za Trzech Króli,

w złotych, tekturowych koronach i niekiedy w szatach liturgicznych,

starych i podniszczonych kapach i ornatach,

wypożyczonych z zakrystii kościelnej.

Tak jak inni kolędnicy, składali gospodarzom życzenia i wypraszali datki.

  

         Na pamiątkę cennych darów: mirry, kadzidła i złota,

które Trzej Królowie, przed wiekami, ofiarowali Dzieciątku Jezus,

 w dniu ich święta królowie polscy obdarzali swych dworzan.

Za dobre sprawowanie prezenty otrzymywała czeladź dworska.

 Upominki wymieniali pomiędzy sobą krewni z zamożnych rodzin.

We wszystkich zaś domach, i na wsi i w mieście,

rozdawano dzieciom czerwone jabłka oraz orzechy,

 które miały im zapewnić rumieńce zdrowia i mocne zęby.

 Nikomu w tym dniu nie szczędzono jedzenia i jałmużny.

Wszystkich przybywających do domu kolędników suto ugaszczano

 i rozdawano im szczodrakowe bułki.

Na Podlasiu, podobnie jak w wigilię Nowego Roku

 pieczono zwierzątka z ciasta i nowe latka.

         W miastach natomiast i na szlacheckich dworach,

w wieczór Trzech Króli, bawiono się w wybory króla migdałowego.

Zabawa ta popularna w Europie zachodniej, m.in. we Francji i Anglii,

z czasem przyjęła się także i w Polsce.

W wyborze króla migdałowego pomocne były specjalne ciasta: pierniki lub słodkie rożki.

W jednym z nich ukrywano migdał,

a osoba która go znalazła obwoływana była królem migdałowym.

W ten sam sposób odbywała się elekcja królowej migdałowej.

Para królewska zajmowała honorowe miejsce przy stole.

Prócz tego zaszczytu miała jednak i obowiązki towarzyskie -

 musiała zabawiać gości i organizować im zabawę.
Zabawa w króla migdałowego czasami jeszcze

odbywa się w domach, w których są dzieci,

emocjonujące się poszukiwaniem migdałów w ciastkach i pozyskaniu tytułu króla.  

         Obecnie święto Trzech Króli to przede wszystkim uroczystość kościelna,

podczas której święci się kawałki kredy i mirrę (czyli zmieszane z żywicą zioła).

Do niedawna, na południu Polski, zwłaszcza na wsi,

świeciło się w tym dniu przyniesioną z domu, chociażby najskromniejszą biżuterię,

aby przynosiła swym właścicielom szczęście i bogactwo.

Także i w obecnych czasach przyniesioną do z kościoła do domu,

poświęconą kredą opisze się na drzwiach wejściowych

 datę bieżącego roku i poprzedzielane krzyżykami

 litery K+M+B, pierwsze litery imion Trzech Króli.